Muzieknotaties uit verschillende geografische regio’s.
Meester Trajčo Sinapov was niet alleen goed in het vertolken van muziek uit Šoploek, hij was ook een uitmuntende vertolker van de Macedonische stijl. In deze Blagoevgradsko horo speelt hij een bijna barok versierde melodie.
Deze melodie heeft Jaap leegwater ook gebruikt als basis voor een dans, echter om de muziek passend te maken voor de dans heeft hij de strofes anders in elkaar gezet. De juiste bladmuziek hiervoor vind je hier.
Uit Macedonië deze rustige melodie, oorspronkelijk gespeeld door de accordeonist Goce Džukleski. Ik heb deze eind jaren negentig begeleid uit het dansprogramma van Martin Ihns.
Een notatie voor B♭-instrumenten is hier beschikbaar.
Een van de bekendste Macedonische volksliedjes. Ontbreekt op bijna geen enkel volksdansbal in Nederland. Hier de uitwerking van de muziek gezongen door Violeta Tomovska en Kiril Mančevski. Oorsponkelijk geschreven door Jonče Hristovski.
Македонско девојче, китка шарена, во градина набрана, дар подарена. Да ли има, н’овој бели свет, по-убаво девојче, од Македонче? Нема, нема, не ќе се роди, по-убаво девојче, од Македонче! Нема звезди полични, од твојте очи. Да се ноче на небо, ден ќе раздени. Кога коси разплетиш, како коприна, лична си и полична, од само вила. Кога песна запее, славеј надпее. Кога оро заигра, срче разигра.
Makedonsko devojče, kitka šarena, vo gradina nabrana, dar podarena. Da li ima, n’ovoj beli svet, po-ubavo devojče, od Makedonče? Nema, nema, ne ḱe se rodi, po-ubavo devojče, od Makedonče! Nema zvezdi polični, od tvojte oči. Da se noče na nebo, den ḱe razdeni. Koga kosi razpletiš, kako koprina, lična si i polična, od samo vila. Koga pesna zapee, slavej nadpee. Koga oro zaigra, srče razigra.
Dit lied van Kostadin Gugov gaat over de vergankelijkheid van het bestaan en hoe je moet herinneren na de dood. We hebben het gespeeld op de uitvaart van Jeroen Smoorenburg in 2009.
Ако умрам ил’ загинам немой да ме жалите. Напийте се с руйно вино скършите ги чашите. Ей, верни другари песна запейте, мене спомнейте. Ако умрам ил загинам поп немой да викате. Вие на гроб да ми дойте оро да заиграте. Ако умрам ил загинам ке останат спомени, що сум лудо лудовало на младите години.
Als ik sterf of omkom huil niet om mij. Drink wat goede wijn en breek de glazen. Hé, mijn trouwe vrienden, zing een liedje, onthoud me. Als ik sterf of omkom bel geen priester, maar kom naar mijn graf en begin te dansen. Als ik sterf of omkom de herinneringen zullen blijven van de gekke knul die ik was in de jaren van mijn jeugd.
De Elenino horo is een populaire dans in Bulgarije. De dans is in principe in een 7/8 maat, waarbij de accenten van de dans op de eerste, derde, vijfde en zesde tel van de maat liggen. Je zou het ook wel kunnen uitleggen als lang-lang-kort-lang.
Omdat dansers deze dans vaak graag vlot willen dansen ontstaat voor de musici een probleem: de muziek wordt te snel. Daarop is door een aantal musici een truc bedacht – door muzieknootjes weg te gooien hoef je er minder te spelen. Later meer aandacht daarvoor: deze muziek is keurig in 7/8 (of 14/16).
Uit het zang- en dansprogramma van Jaap Leegwater dit lied uit Bulgaars Macedonië in 7/8 van Kostadin Gugov.
Al vele jaren terug speelde ik bij de NJN de Minka uit de Beeraak. Later hoorde ik de opname van Rob Brandon op Gajda en de Sestri Kušlevi.
De melodie die voor de volksdans wordt gebruikt betreft alleen maar de zangmelodie. Ik als instrumentalist vind dat toch een beetje jammer en heb ik een versie gemaakt die zowel dansbaar is voor (internationale) volksdansers als ook wat afwisselender als muziekstuk.
De zangmelodie bestaat uit een melodie van vier maten, met als intermezzo een stukje van twee maten. Het aantal maten van de dans is 4 – 4 – 2 – 4 – 2 – 4 en dit moest dus ook worden overgenomen in het instrumentale stuk om de dans op de nieuwe muziek te laten passen.
Deze versie is één keer uitgevoerd, in 2018, door het volksdansbalorkest Wii Muzikanti tijdens het volksdanskampeerweekeinde in Ommen.
De muziek hieronder is opgenomen met een Motorola Nexus 6 telefoon tijdens een repetitie. De Wii Muzikanti bestonden toen uit (v.l.n.r.): Okke Alkema - klarinet, zang Hans Luijcx - viool, zang Jan Wollring - accordeon Joost Meilof - contrabas David Reina - gitaar Michiel Bakkes - tarambuka Dank jullie wel dat ik deze opname mag gebruiken!
Dit lied is wereldberoemd geworden door… Wouter Swets met het Nederlandse orkest Čalgija. Maar natuurlijk is het in de eerste plaats een heel mooi traditioneel Macedonisch lied.
Op pesna.org, de absolute referentie voor Macedonische volksliedteksten, is de tekst te vinden van dit lied, samen met twaalf verschillende uitvoeringen.
Wouter Swets is dit lied tegengekomen en heeft er een ander instrumentaal tussenspel bij gecomponeerd. Dat maakt de versie van Čalgija uniek.
Kate Bush kwam de opname van Čalgija tegen en heeft Davy Spillane gevraagd het in te spelen op voor haar nummer The Sensual World. Op de site van The Originals is hierover ook uitleg te vinden. Op The Sensual World is er een heel interessante polyritmiek onstaan – er wordt een zevendelige en vierdelige maat door elkaar gespeeld. Dit komt eens in de vier (bij de 7/8) of eens in de zeven maten (bij de 4/4 maat) weer ‘goed’.
Spillane heeft van de versie van Čalgija een prachtige esoterische versie van gemaakt en gezet op de plaat East Wind. Hoe weet ik nou dat hij de versie van Čalgija heeft gebruikt? Spillane speelt het door Wouter Swets gecomponeerde tussenspel.
Er bestaat ook een qua melodie net iets andere versie van. Ik heb hier drie opnames van gevonden, zie onder. De nieuwste is de prachtig smaakvol uitgevoerde versie van de Bulgaarse zanger Ilija Lukov.
Het Nederlandse orkest Čalgija bestaat weer. Na het overlijden van Wouter Swets in 2016 zijn een aantal muzikanten van het oude Čalgija bij elkaar gekomen en hebben samen met een aantal iets jongere muzikanten, waaronder ik, de derde versie van het orkest opgericht.
De bekende Macedonische melodie zoals gespeeld door het orkest van Koče Petrovski.