Muzieknotaties uit verschillende geografische regio’s.
Deze Bulgaarse pottenbakkersdans staat in 9/16 uitgeschreven, met het drietje op de tweede tel: 2322. Daarmee hoor je de pottenbakker met zijn voeten het vliegwiel van de pottenbakkersschijf aanschoppen.
Hier een oude versie van klarinettist Petko Radev en accordeonist Emil Kolev
In deze râčenica straalt klarinettist Dimitâr Paskov met zijn bijnaam de tijger met een van de meest geweldige klarinetsolo’s uit de Bulgaarse volksmuziek. Samen met accordeonist Trajčo Sinapov speelt hij deze snelle dans.
Paskov heeft deze râčenica vernoemd naar zijn geboortedorp Vârbica, wat ten zuiden van de stad Šumen ligt. De stijl van de muziek is echter niet van deze streek, maar eerder uit het midden westen van Bulgarije, de streek Šopluk.
Een in en buiten Bulgarije populaire melodie, ook in de horoteka, om de Petrunino horo op te dansen. Deze versie is in de voor deze dans typische 12/16 maat, hoewel er ook versies zijn in 7/8 (de basis) en 13/16.
Niet verwarren met Elenino horo, dat is misschien in de verte qua maatsoort vergelijkbaar, maar een volstrekt andere melodie, dans en dansstijl.
Het volksdansensemble ‘Râčenica’ uit Plovdiv onder leiding van Dimitâr Dojčinov is voor velen, ook in Nederland, de grote inspiratiebron geweest voor de Bulgaarse volksdans. Bij dit nummer komen ook voor mij heel veel samen: prachtige melodieën, interessante akkoorden, opzwepend ritme en niet te vergeten een tomeloze energie die op dansers en publiek wordt overgebracht.
Hierom speel ik Bulgaars.
Hieronder een video van de Bučimiš live uitgevoerd in de repetitiezaal door de kinderdansgroep.
Gelukkig staat ook meer van de geweldige sfeer van de zaal aan Ulitsa ‘Ivan Perpeliev’ op YouTube! Klik hier voor een afspeellijst. Dank je wel, Eliznik!
Begin jaren negentig begeleidde ik de Bulgaarse danslessen van Eddy Tijssen. Een van de dansen die ik toen voor hem speelde was deze Svornato horo, een langzame dans uit het Rodopengebergte.
Deze muziek heeft een wel hele speciale maatsoort: een zevenendertig delige! Eigenlijk is het een negendelige maat, maar de derde 9/16 maat in de strofe is geen 2223, maar een 2323 – er komt een zestiende noot bij. Twee vijfdelige pajduško-maten worden dat dan. Samen kan je dus één strofe tellen als 9 + 9 + 5+5 + 9 = 37.
De opname die ik heb gebruikt om uit te schrijven, en die ook bij volksdansend Nederland bekend is geworden omdat Jaap en Eddy deze hebben gebruikt in hun danslessen, is gespeeld door de accordeonist die het volksdansensemble ‘Râčenica’ uit Plovdiv begeleidde: Pejo Botušarov. Jaap Leegwater heeft deze opname gemaakt en wordt door Pejo gespeeld voor Dimitâr Dojčinov, de choreograaf van Ensemble Râčenica.
Het liedje Karaj majčo wordt vertolkt door Nadežda Hvojneva in dezelfde stijl en met dezelfde instrumentale strofes in deze versie (op YouTube). Deze versie wordt wel volledig in een negendelige maat gespeeld.
Er zijn ook partijen beschikbaar voor B♭ en E♭ instrumenten en genoteerd met de F-sleutel.
December 2015 bereikte mijn goede vriend Jaap Leegwater de gerespecteerde leeftijd van 65 jaar. Voor zijn verjaardag heb ik toen een râčenica gecomponeerd en voor zijn verjaardag de bladmuziek gegeven (en gespeeld!). Natuurlijk beloofd er een opname van te maken en enkele jaren later – ik ben niet heel snel helaas – heb ik die belofte kunnen inlossen. Met de hartelijke dank aan Bert, Wim en Lubomir voor hun geweldige muzikale inbreng.
Maar waarom er nou zo’n onuitspreekbare naam gegeven? Ik had hem natuurlijk gewoon de Leegwaterdans kunnen noemen.
Let op voor de bezoekers die deze site in een andere taal lezen dan in het Nederlands - de volgende alinea is voor Google Translate een uitdaging.
Maar dat heb ik ook gedaan. Leeg in het Bulgaars is prazen (празен), water is voda (вода). Als je dat samenvoegt krijg je voor ‘leeg water’ in het Bulgaars ‘prazna voda’. Eigenlijk slaat dat nergens op (sorry Jaap en Lubo) maar dat heb je vaker met namen. Echter is dat nog geen naam. Een naam in proper Bulgaars eindigt bijna altijd op -ev of -ov. Dus wordt de eigennaam Leegwater dus in het Bulgaars Praznavodaev. En als je dat als een soort genitief gebruikt (Leegwater’s râčenica dus) dan wordt dat Praznavodaeva râčenica.
Een beetje inspiratie uit Tracië met een beetje inspiratie uit Dobrudža.
Deze melodie komt van mijn hand. Tijdens repetities van het kinderdansensemble Zarowe ontstond al improviserend deze melodie waarna ik hem gebruikt heb voor de CD At the Bulgarian dance tavern, uitgegeven door Jaap Leegwater.
Eigenlijk is het dus een Nederlandse Varnensko horo!
Deze melodie speel ik (net als Sborenka) sinds het einde van de vorige eeuw voor de danslessen van Jaap Leegwater. De eerste keer was op het Balkanfestival in 1998 in Zetten. In 2000 hebben we opnames gemaakt voor de CD At the Bulgarian dance tavern van Jaap Leegwater. Op deze CD speel ik samen met Rein de Graaff, Jeroen Smoorenburg, Rob Kerkhoven en Galina Durmushliyska. Uiteindelijk heb ik de opnames van Paul in 2010 na het overlijden van Jeroen gemixt. Rob heeft deze kort voor zijn overlijden nog gehoord. In 2011 is de CD door Jaap uitgegeven.
Povlekana is een râčenica uit de Bulgaarse streek Dobrudža. Oorspronkelijk gespeeld door het Dobrudžanskata trojka, wat bestaat uit een samenspel van gajda, gâdulka en garmoška, zonder enige vorm van harmonie, wat in Bulgarije zeldzaam is. De akkoorden in de bladmuziek en de opname zijn daarom van mijn en Rob’s hand.
Deze melodie speel ik (net als Povlekana) sinds het einde van de vorige eeuw voor de danslessen van Jaap Leegwater. De eerste keer was op het Balkanfestival in 1998 in Zetten. In 2000 hebben we opnames gemaakt voor de CD At the Bulgarian dance tavern van Jaap Leegwater. Op deze CD speel ik samen met Rein, Jeroen, Rob en Galina. Uiteindelijk heb ik de opnames van Paul in 2010 na het overlijden van Jeroen gemixt. Rob heeft deze kort voor zijn overlijden nog gehoord. In 2011 is de CD door Jaap uitgegeven.
Sborenka behoort, samen met Râka en Danec, tot een groep dansen uit Bulgaars Dobrudža in 2/4 maat die melodisch lastig uit elkaar te halen zijn. Kenmerk van de Danec is dat er zangmelodieën in kunnen zitten.
Er zijn ook partijen beschikbaar voor Bb en Eb instrumenten en genoteerd met de F-sleutel.
Een set Ispajče melodieën die ik de loop van de jaren heb verzameld en nu verantwoord aan elkaar heb geplakt.
De Ispajče is een dans uit het Pirin gebergte, het Bulgaarse deel Macedonië. De muzikanten – in veel gevallen een zurna met tâpan – volgen het tempo van de dansers. Als je deze melodie voor dansers begeleidt, zijn de voeten van de dansers dus je dirigent!
De maat is een 13/16, opgedeeld in 3 23 23. Versnellen de dansers en dus ook de melodie, verdwijnen sommige vertragende 3-elementen en wordt de maat gespeeld als een 11/16, opgedeeld in 3 22 22.